Krzem w organizmie człowieka

KRZEM W ORGANIZMIE CZŁOWIEKA

W ostatnich trzydziestu latach krzem został uznany za ważny pierwiastek śladowy, a jego prawidłowa zawartość w organizmie człowieka to naturalny klucz do zdrowia. Dotychczas wykazano, że krzem jest niezbędny w procesie tworzenia kości, chrząstek i tkanki łącznej. Zawartość krzemu w organizmie człowieka jest bardzo zróżnicowana w zależności od wieku i różna w poszczególnych organach. Bardzo bogata w krzem jest aorta, tchawica, ścięgna, kości, skóra, włosy i paznokcie. Oprócz tego stwierdzono, że stężenie krzemu w bogatej w ten pierwiastek aorcie maleje wraz z wiekiem, a w ścianach naczyń krwionośnych zmniejsza się wraz z rozwojem arteriosklerozy. W 1912 r. niemiecki lekarz Quin ustalił, że związki krzemu są w stanie powstrzymać rozwój arteriosklerozy.

W 1957 r. francuscy uczeni M. Lepger i J. Lepger opisali fakty potwierdzające, że u chorych na arteriosklerozę – w porównaniu z osobami zdrowymi – zawsze występuje niska zawartość krzemu w tkankach tworzących ścianki naczyń krwionośnych. Eksperymentalnie udowodnili oni, że wprowadzenie do organizmu związków krzemu powstrzymuje rozwój arteriosklerozy i pomaga przywrócić prawidłowe funkcjonowanie ścianek naczyń.

Jeśli we krwi brakuje krzemu, zmniejsza się jego zawartość w ściankach naczyń krwionośnych. Krzem, zapewniający elastyczność ścianek i odpowiadający za komunikację z mózgiem dotyczącą rozszerzania i zwężania naczyń, jest zastępowany przez wapń. Zastępowanie krzemu wapniem powoduje, że naczynia stają się twarde i nie odbierają poleceń mózgu. Dzieje się tak, ponieważ tylko krzem jest w stanie odbierać je i przetwarzać. Wapń wnika w ścianki naczyń, co doprowadza do ich zwapnienia. Na twardych wypustkach wapnia wystających z naczyń zaczyna odkładać się cholesterol. Z powodu niedoboru krzemu cholesterol nie jest przyswajalny oraz wykorzystywany do tworzenia błony nowych komórek. Według biochemików krzem jest ośmiokrotnie wykorzystywany w organizmie człowieka, uczestnicząc w różnych pośrednich reakcjach jako katalizator i przekaźnik energii podtrzymujący życie. Po ośmiokrotnym wykorzystaniu krzem jest wydalany. Jeżeli jego ilość w organizmie nie jest uzupełniana wraz z pożywieniem i napojami, życie zamiera.

Krzem w organizmie człowieka i zwierząt na pewno nie jest substancją obojętną, balastową, a przeciwnie, bierze aktywny udział w procesach życiowych. Niedobór krzemu w pokarmach i płynach to poważna przyczyna wielu chorób. Zaburzenia równowagi krzemowej w organizmie stwierdzono u ludzi cierpiących na różne choroby, w pierwszym rzędzie chorych na arteriosklerozę, gruźlicę, niektóre odmiany nowotworów, choroby skórne i cały szereg innych. Arterioskleroza i jej następstwa (wylew i zawał) to rezultaty niedoboru krzemu.

Krzem zawarty w tkankach ścianek naczyń uniemożliwia przedostawanie się cholesterolu do plazmy i odkładanie się lipidów na ściankach naczyń. U dorosłych poziom krzemu może ulec obniżeniu z powodu niewłaściwego odżywiania, szczególnie produktami mlecznymi. Okoliczności takie prowadzą do arteriosklerozy, ponieważ ścianki naczyń tracą bogatą w krzem tkankę elastyczną odpowiedzialną za ich sprężystość. Krew zazwyczaj nie ulega zmianie, natomiast na ściankach naczyń krwionośnych tworzą się blaszki cholesterolu. To lipidy na osnowie wapnia oraz kolonie trichomonad, które przyczyniają się do zwężenia naczyń. I oto występują symptomy takich chorób jak: dusznica bolesna, zawał mięśnia sercowego, kardioskleroza, arytmia serca, wylew i zaburzenia psychiczne. Są one przyczyną utraty zdolności do pracy i przedwczesnej śmierci.

Oprócz niewątpliwie istotnej roli krzemu w procesach metabolicznych, może on również odgrywać rolę strukturalną – budulca. Analitycznie stwierdzono, że kompleksy proteinowo-keratynowe, otaczające elastyczne włókna kolagenowe, są bardzo bogate w krzem, a są one analogami kompleksów polisacharydowych, zawierających krzem występujący w roślinach. Na tym tle ciekawa jest wiedza oraz dane dotyczące zawartości krzemu w poszczególnych organach czy tkankach naszego organizmu. W licznych badaniach stwierdzono, że w surowicy krwi człowieka stężenie krzemu jest niemalże stałe i wynosi ok. 50 μg/dl, co jest wielkością zbliżoną do zawartości innych dobrze poznanych mikroelementów. Występuje on tam w postaci dobrze rozpuszczonego kwasu ortokrzemowego. Nie stwierdzono wpływu wieku i płci na zawartość krzemu w surowicy. Jedynie u osób ze zwiększoną dawką krzemu w pożywieniu obserwowano niewielkie zwiększenie jego stężenia w surowicy. Wykazano, że w organizmie człowieka najbogatsze w krzem są: skóra (49,5 μg/g tkanki), włosy (42,0 μg/g tkanki) i paznokcie (26,12 μg/g tkanki).

Ponadto zwrócono uwagę na dużą zawartość krzemu w nerkach, gdzie jego obecność w postaci koloidalnej krzemionki zapobiega tworzeniu się kamieni nerkowych. Duża zawartość krzemu w tkance łącznej wydaje się wynikać głównie z jego obecności w kompleksach proteinowych, które tworzą strukturę tej tkanki.

Zawartość krzemu w aorcie, tętnicach i skórze maleje zauważalnie z wiekiem. Szczególnie duże zmiany obserwuje się w aorcie. Należy podkreślić, że zależność tę zauważono u wielu zwierząt i człowieka, ponadto stwierdzono, że zawartość krzemu w ścianach tętnic maleje wraz z rozwojem arteriosklerozy. Możliwość wpływu krzemu na arteriosklerozę była sugerowana przez badaczy – Schwarca i Dawsona już w 1978 r. Stwierdzono również zależność pomiędzy krzemem, wiekiem i równowagą hormonalną organizmu. Jest bardzo prawdopodobne, że zmniejszenie aktywności hormonalnej może być odpowiedzialne za zmiany zawartości krzemu, obserwowane w trakcie starzenia się organizmu (Charnot, Pares 1971). Obecnie uważa się, że do prawidłowego funkcjonowania organizmu, a przede wszystkim organów zbudowanych z tkanki łącznej, niezbędna jest dzienna dawka krzemu wynosząca 0,15-0,25 mg/kg masy ciała człowieka.

Autor: Prof. dr n. farm. Wiktor Stelmach